Inleiding

Gemeenten in Nederland staan voor vele uitdagingen. Niet alles is op te lossen binnen bestaande structuren. Soms moet je de durf hebben om naast de evolutionaire veranderingen een revolutionair plan in werking te zetten. Het plan om een extra dorp binnen de gemeente Apeldoorn is zeker een vooruitstrevend plan. Maar wel een plan met vele mogelijkheden. Ideeën die we hebben voor volledig energie neutraal wonen, met elke woning voorzien van zonnepanelen en gemeenschappelijke lokale opslag van energie die tijdelijk niet nodig is. Een dorp met parkeergelegenheden aan de rand en een autoloze dorpskern. Woningen die vooral bedoeld zijn voor lage- en midden huur en koopwoningen in het laag- en middensegment. Gemeenschapsruimten waar ruimte is voor sport, gezondheidsvoorzieningen en vrijetijd. Een dorp waar de dromen van planologen, futurologen en ambitieuze politici die durven dromen verenigd zijn. Een extra dorp erbij kan plaats vinden naast alle activiteiten op het gebied van inbreiden. Het is goedkoper dan allerlei kleine plannen en het is sneller te realiseren. Snelheid is zeker gezien de nood wel van belang.

Hoe ziet het dorp van de toekomst er uit?

De futuroloog Jacques Fresco had vele innovatieve ideeën over het wonen in de toekomst. Zo futuristisch dat zijn plannen in een aantal bekende science-fiction filmen te zien zijn. Zijn ‘venus project’ heeft velen geïnspireerd. Al in de jaren 60 maakte hij modellen van een stad waarbij wonen in het groen en wonen ‘in de hoogte’ gecombineerd werden. Woningen die geoptimaliseerd waren voor gezinnen en waar wonen en werken combineerd worden. Woningen waar verticale tuinen de standaard is. Een dorp waar je aan de rand je auto parkeert, deze vult met lokaal opgewekt waterstof en vervolgens je weg naar huis lopend of op de elektrische fiets vervolgt. Een dorp waar alle bevoorrading via ondergrondse tunnels verloopt. Een dorp waar wonen en werken al bij de bouw voorzien is. Een dorp met een centraal hart waar voorzieningen voor gezondheid en inkopen gecombineerd zijn. Een dorp waar de wereld jaloers op zal zijn.

Wordt dit een Appèldorp?

In de jaren 60 was er ook een grote woningnood, ook in Apeldoorn. Mensen woonden scheef en er waren te weinig betaalbare koopwoningen voor gezinnen. Toen zijn in Apeldoorn en Ugchelen twee projecten gestart. Er werden in twee wijken clusters met Appélwoningen gebouwd. Goede grote woningen, betaalbaar en een mooi perspectief die mensen motiveerden om hun huurwoning te verlaten (en daarmee plaats te maken voor de juiste doelgroep) en zelf er in ruimte en woonkwaliteit vooruit te gaan. En zo werd er een (moreel) Appél gedaan op de mensen om doorstroming op de woningmarkt te realiseren en ondertussen de nieuwe bewoners een perspectief voor de toekomst te bieden. Niet voor niets zijn deze Appélwoningen nog steeds zeer geliefd op de woningmarkt. Appéldorp doet eer aan deze traditie en zal dezelfde verwachtingen waarmaken.

Voor wie?

In het dorp van de toekomst kan gewerkt worden aan een aantal wensen die velen al jaren lang hebben. Betaalbare huurwoningen in het lagere en middensegment. Koopwoningen die ook voor startende gezinnen mogelijk zijn. Maar tevens woningen waarbij ingespeeld wordt op relatievormen van de toekomst. Gescheiden gezinnen waar kinderen soms bij de ene ouder en dan bij de andere wonen vereisen bij traditionele bouw twee volwaardige huizen terwijl het dorp van de toekomst er op inspelen door een kernwoning te bieden en deelkamers. Een dorp waar men niet aangekeken wordt op het hebben van een ‘niet traditionele’ relatievorm die al lang niet meer de meest voorkomende relatievorm is. Een dorp waar plaats is voor jonge en oude bewoners waarbij ondersteuning van elkaar aan elkaar in het concept is meegenomen.

Waar is er plaats?

Apeldoorn is ‘vol’ zouden sommigen kunnen zeggen, er is geen plaats voor een dorp erbij. Toch zijn bij bestudering van de kaart van Apeldoorn 3-4 gebieden aan te wijzen waar een ‘Appéldorp’ van de toekomst gerealiseerd kan worden. Eventueel kan in samenwerking met een van de buurgemeenten ook een gebied gevonden worden dat binnen beide gemeenten valt. Appéldorp kent een compacte opzet om zo weinig mogelijk natuurbelasting te veroorzaken. Doordat er geen binnenwegen voor autoverkeer zijn kan er veel compacter gebouwd worden. Daarnaast is wonen voorzien in semi-hoogbouw torens die op een natuurlijke wijze in het landschap gepast worden. Hierdoor kan in een gebied met een maximale diameter van 2 kilometer woonruimte gerealiseerd worden voor ongeveer 5000 inwoners inclusief basisvoorzieningen. Het groen wat hier tijdelijk voor zou moeten wijken kan in de opzet van het dorp daarna verdubbeld terug kunnen komen.

Respect voor mens en natuur!

Er is geen bouwplan te bedenken die niet op een of andere wijze de natuur raakt. Bij een dorp van de toekomst kan dit echter al in de planvorming gecompenseerd worden. Daken waar bij het ontwerp van het dorp al gedacht wordt aan ‘groen op het dak’ in combinatie met zonnepanelen en windmolens op elk gebouw. Een dorp waar geen wegen zijn behalve wandelpaden, waterwegen (en ondergrondse bevoorradingsroutes). Waterwegen die meteen bijdragen aan het afnemen van hittestress en andere klimaatuitdagingen van de toekomst. Door geen autowegen te plannen is tevens de planologische ruimte voor groen en wonen bijna verdubbeld.

Vervoer in en om het dorp?

Met het dorp van de toekomst kunnen vele concepten rondom het vervoer van de toekomst getest worden. Je eigen of een gedeeld vervoersmiddel die aan de rand van het dorp wordt geparkeerd. Vervoersmiddelen die rijden om waterstof wat lokaal wordt opgewekt uit ‘rest’ energie van zonnepanelen wanneer die niet nodig is (lokale waterstofopwekking). Transport naar Apeldoorn door middel van lightrail. Binnen het dorp zijn geen wegen voor auto’s wat de aanleg van het dorp veel compacter en efficiënter maakt. Aan en afvoer van goederen kan geregeld worden door een aantal ondergrondse transport tunnels op basis van hyperrail techniek.

Wie doet er mee?

Er zijn nog weinig gemeenten die het dappere plan hebben opgevat om een dorp erbij te maken in hun gemeente. Als de gemeente Apeldoorn dit durft te doen dan zetten wij hiermee Apeldoorn op vele gebieden op de kaart. Gemeenten, Provincie en Overheid staan voor uitdaging om ‘gasloos’ te gaan. Een heel dorp dat gasloos en energieneutraal is zal voor provincies en overheid een mooie proeftuin kunnen zijn wat mogelijk is. Bedrijfsleven heeft de kans om een geheel dorp op basis van hun modernste techniek toe te rusten. Subsidies vanuit de Europese gemeenschap om projecten te stimuleren op het gebied van duurzaamheid kunnen actief aangetrokken worden. Investeringen zijn te verwachten uit bedrijfsleven en overheid waardoor dit plan financieel haalbaar is. Vele bedrijven zullen graag hun nieuwste ontwikkelingen in een ‘conceptdorp’ in de praktijk willen toetsen. Woningen waar ook werkruimte is zullen voor werkgevers en hun werknemers een extra pluspunt zijn.

Samenvattend:

Een nieuw dorp kan op velerlei wijzen voor Apeldoorn een aanvulling zijn op de ambitie Apeldoorn 2040. Inbreiden en uitbreiden zijn twee ontwikkelingen die naast elkaar gedaan kunnen worden. Het is sneller te realiseren en betaalbaar. Weerstanden rondom plaatsing zonnepanelen, windmolens etc. worden vermeden, want die zijn er al op het moment dat de bewoners er heen gaan. Een dorp waar we ‘de hoogte in gaan’ om woonruimte te maken zonder dat het aangezicht wordt verstoord. Een dorp waarmee Apeldoorn zich wereldwijd op de kaart zet als een stad met ambitie. Een dorp waar mensen bewust kiezen om te leven in op een plek waar de toekomst van morgen vandaag al gerealiseerd wordt.

Tekst: Lilian Haak, fractie Groei & Toekomst Apeldoorn.
Afbeeldingen: The Venus Project (https://www.thevenusproject.com/) en stockfoto’s Apeldoorn.